Het Exoduslente- en herfstkamp
In de eerste week van mei organiseerde Stichting Exodus Nederland weer twee Exoduslentekampen! Met diverse Exodus collega’s en vele vrijwilligers waren we voor de eerste keer in de PI Roermond en daarnaast waren we aanwezig in Justitieel Complex Zaanstad. Drie dagen lang konden kinderen urenlang tijd doorbrengen met hun gedetineerde vaders. En drie dagen lang zagen we non-stop ontelbare omhelzingen en lachende gezichten.
Van meedoen aan een heus kleurfeest en een intensieve voetbalclinic van Yves Moors, Nederlands kampioen freestyle voetballen, tot het laten maken van mooie gezinsfoto’s, een swingende muziekworkshop volgen en samen Bossche bollen maken: het enthousiasme en de bedankjes waren niet van de lucht! Steeds opnieuw vertelden de vaders hoe erkentelijk ze waren voor de mogelijkheid om meerdere uren achter elkaar bij hun kinderen te kunnen zijn; om samen te eten, te tekenen, te voetballen, muziek te maken, te knutselen en te knuffelen … Steeds opnieuw zeiden de kinderen hoe fijn ze het hadden. Zo waren er zelfs twee meisjes die op verschillende momenten zeiden dat ze ‘de mooiste dag’ van hun leven beleefden.
De impact van detentie op kinderen
Zo’n 25.000 kinderen in Nederland hebben een ouder in de gevangenis. Het wegvallen van een ouder door detentie heeft een enorme impact op het gezin en het opgroeien van een kind. Waar andere kinderen, met werkende ouders, zo’n 5.500 uur per jaar als gezin samen zijn, is dat voor kinderen met een ouder in de gevangenis slechts 8 tot 80 uur. Dat betekent dat je als gezin samen geen herinneringen opbouwt. De korte, gereguleerde bezoeken bieden weinig ruimte voor ontspanning of emotie. Er komt druk op de ouder-kindrelatie, waarbij het kind vaak in de rol van zorgdrager kruipt en zijn eigen gevoelens onderdrukt. Dit werkt andersom ook zo voor de ouder. Het gemis van een ouder geeft vaak gevoelens van verlies, onzekerheid en sociaal isolement, wat de ontwikkeling van het kind verder belemmert. Veel kinderen worstelen daarnaast met stigma en worden door hun omgeving aangekeken op het gedrag van hun ouder.
Het Exoduslente- en herfstkamp
Stichting Exodus Nederland vindt het heel belangrijk dat kinderen met een ouder in detentie zo veilig mogelijk opgroeien en heeft daarom iets bijzonders ontwikkeld: het Exoduslente- en herfstkamp. Sinds 2019 organiseert Stichting Exodus Nederland, in nauwe samenwerking met Dienst Justitiële Inrichtingen, het Exoduslente- en herfstkamp voor kinderen en hun ouder in detentie. Tijdens het lente- en herfstkamp brengen kinderen en hun ouder drie aaneengesloten dagen met elkaar door op het terrein van de gevangenis. Het gaat om echt samen zijn en nieuwe herinneringen maken.
“Maar dan zie ik papa nu in drie dagen net zoveel als normaal in een heel jaar”
Stichting Exodus Nederland bouwt in het Exoduslente- en herfstkamp aan een omgeving waarin ouders en kinderen zich veilig, ondersteund en vrij voelen om samen te groeien. Het is een week waar kinderen ‘gewoon kind’ kunnen zijn en de ouder weer ouder is, die bijvoorbeeld zijn kind kan aanmoedigen tijdens een potje voetballen. De activiteiten die we organiseren lijken misschien niet zo opzienbarend, maar zijn juist heel erg bijzonder voor kinderen omdat ze zoveel tijd met elkaar missen. In deze week zien ze elkaar namelijk zo’n 17 uur in totaal en dat is in sommige gevallen meer dan normaliter op jaarbasis. Uit onderzoek blijkt dat initiatieven zoals het Exoduslente- en herfstkamp ‘het welzijn van de kinderen vergroten’ en ‘de resocialisatie van de vader ten goede komt omdat hij gemotiveerder is om op het juiste pad te komen’.
Een waardevolle samenwerking met het Centre of Expertise Veiligheid & Veerkracht
Marieke van Zwam en Joep Harmsen verbinden in de praktijk deze twee organisaties. Marieke is landelijke projectleider bij Stichting Exodus Nederland, oprichter van het Exoduslente- en herfstkamp in Nederland, én kenniskringlid van het lectoraat Transmuraal Herstelgericht werken. Joep is ook lid van dit lectoraat en vrijwilliger bij Exodus als begeleider tijdens lentekampen. Hij is werkzaam binnen de forensische psychiatrie. In zijn dagelijkse werk richt hij zich op het welzijn van kinderen van cliënten met vaak een tbs-maatregel. Binnen De Woenselse Poort, een forensisch psychiatrische kliniek in Eindhoven, werkt hij aan het opzetten van een familiekamer, een familieboerderij en andere kindvriendelijke voorzieningen die bijdragen aan een menselijker en herstelgericht contact tussen ouder en kind. De nauwe samenwerking tussen het Centre of Expertise en Stichting Exodus Nederland biedt een unieke kans om elkaars expertise te bundelen. We versterken elkaar in onze missie om kinderen in kwetsbare situaties niet uit het oog te verliezen en hen op een veilige, warme manier te ondersteunen in het contact met hun ouder — of dat nu in detentie of in de forensische zorg is.
Blijven bouwen aan herstelgericht werken met kinderen
De samenwerking tussen Stichting Exodus Nederland en het Centre of Expertise Veiligheid & Veerkracht is meer dan eenmalig: het is een blijvende verbinding waarin we elkaar blijven ondersteunen en inspireren. We geloven beiden in de kracht van herstel, in het belang van positieve ouder-kind momenten, en in het creëren van veilige plekken waar kinderen gezien worden. In de toekomst willen we gezamenlijk blijven werken aan onderzoek en praktijkinitiatieven die bijdragen aan het versterken van het contact tussen kinderen en hun ouder in een gedwongen kader.