- Recht & Veiligheid
Wethouders kunnen tegenmacht het best proactief tegemoet treden
Tegenmacht speelt een steeds grotere rol in het publieke en politieke debat. Uit onderzoek van het lectoraat Recht & Veiligheid blijkt dat wethouders erkennen dat tegenmacht een positief effect kan hebben op hun voorstellen en functioneren. De beste resultaten worden behaald als zij open en proactief inspelen op de verschillende vormen van tegenmacht waarmee zij te maken krijgen.
Door lering te trekken uit de ervaringen van wethouders, wil het lectoraat Recht & Veiligheid bijdragen aan de begripsbepaling van concepten als Robin Hood-gedrag, macht, tegenmacht en onmacht. Zo wordt het krachtenveld duidelijk waarbinnen beleid tot stand komt. Dit stelt wethouders in staat betere afwegingen te maken.
Tegenmacht in brede zin
In het onderzoek is nagegaan hoe wethouders omgaan met de verschillende vormen van tegenmacht waarmee zijn te maken kunnen krijgen. Daarvoor wordt een brede opvatting van tegenmacht gehanteerd: van aan de politiek gerelateerde organen (zoals de burgemeester, gemeenteraad en de rekenkamer) tot burgers, adviesraden, ombudsmannen, belangenverenigingen, maatschappelijke organisaties, de rechterlijke macht en de (traditionele en sociale) media.
Sterke democratie
Het onderzoek maakte inzichtelijk welke macht de wethouders in dit lokale krachtenveld zelf (kunnen) uitoefenen. Wethouders waarderen de verschillende vormen van tegenmacht, maar maken daarbinnen wel een onderscheid. Vanwege de onvoorspelbaarheid ervan zijn ze vooral alert op tegenmacht vanuit de samenleving en sociale media. Het is voor wethouders belangrijk te onthouden dat tegenmacht (uiteraard binnen de grenzen van het fatsoen) misschien vervelend kan zijn voor het behalen van hun (kortetermijn)doelen, maar dat het op de lange termijn heel waardevol is voor de democratie. Een van de adviezen die uit het onderzoek voortkomen, is dan ook om een open en proactieve houding aan te nemen.
Effectief in samenwerking
Tegenmacht is verder het meest effectief in samenwerking; de gemeenteraad vervult daarin een belangrijke scharnierfunctie. Ieder afzonderlijk hebben individuele media, burgergroepen en (in mindere mate) rekenkamers relatief weinig slagkracht, maar als ze samenwerken met de gemeenteraad, kunnen ze voorstellen van de wethouder wel effectief beïnvloeden.
Het onderzoek is uitgevoerd onder Nederlandse wethouders die in de periode 2018-2022 actief waren. Het leverde een eindrapport op met aanbevelingen en een handelingsperspectief, die door de Wethoudersvereniging worden gebruikt voor het inwerkprogramma voor nieuwe wethouders. Lees hier het volledige rapport ‘Tegenmacht in het lokaal bestuur: het bestuurlijke en maatschappelijke krachtenveld rondom de wethouder’