Julien van Ostaaijen

Dr. Julien van Ostaaijen, lector Recht & Veiligheid

De overheid is de enige partij in ons land die je geld kan ‘afpakken’, geweld tegen je mag gebruiken en je zelfs kan opsluiten. Het is dit machtsmonopolie dat Julien van Ostaaijen intrigeert: “Zonder sterke overheid geen rechtsorde, maar aan zo’n machtspositie kleeft natuurlijk wel een enorme verantwoordelijkheid. Dat gaat niet altijd goed, zo blijkt de laatste jaren regelmatig. Natuurlijk kunnen we wetten en regels aanscherpen, maar er blijft altijd een grijs gebied over, waarin professionals hun eigen morele afwegingen moeten maken. Daar wil ik ze met mijn lectoraat praktische handvatten voor geven.”

Het zijn bepaald geen gezapige tijden voor Van Ostaaijen: hij heeft best wat zorgen over het functioneren van de overheid en de maatschappelijke onvrede die er in ons land heerst. “Er zijn burgers bij wie het wantrouwen jegens de overheid zo groot is, dat zij zich er helemaal van afkeren: de autonomen. Nou is dat verschijnsel niet geheel nieuw, er zijn altijd kleine groepen geweest die zich aan het gezag wilden onttrekken. Maar er is ook een grotere, groeiende groep burgers die minder ver gaat, maar wel een duidelijke afkeer heeft van de politiek en bijvoorbeeld niet meer gaat stemmen. Dat vind ik zorgelijk. Het maakt het des te belangrijker dat de overheid zich een transparante en betrouwbare partij toont. Met mijn lectoraat hoop ik daar iets aan bij te dragen.”

Focus op lokaal bestuur

Van Ostaaijen richt zich bewust niet op de landelijke politiek, maar op het lokale bestuur. “In de gemeente komen politici, ambtenaren en burgers elkaar letterlijk op straat tegen; dan moet je behoorlijk stevig in je schoenen staan. Daar komt bij dat gemeentes de laatste jaren extra onder druk zijn gezet door landelijke besluiten; neem de invoering van de Participatiewet en de Jeugdwet, die gepaard gingen met forse bezuinigingen. Gemeenteraadsleden zijn bovendien niet geschoold in het raadswerk, want er bestaat geen opleiding voor. Dat is niet erg. Ik vind lekenbestuur een meerwaarde hebben, maar de dossiers waar gemeenten zich mee bezighouden, worden inhoudelijk wel steeds ingewikkelder. Ik wil de positie van lokale bestuurders en de professionals die hen ondersteunen, versterken.”

Onderzoek en praktijk

Van Ostaaijen studeerde Juridische Bestuurswetenschappen aan de Tilburg University en is sinds 2003 is in verschillende functies aan die universiteit verbonden. Daarnaast werkte hij als wetenschappelijk adviseur bij ProDemos Huis voor Democratie en Rechtsstaat, en in verschillende functies bij gemeenten en lokale rekenkamers. “Nu ik mijn werk voor de universiteit combineer met mijn lectoraat bij Avans, komt alles wat ik interessant vind, bij elkaar: onderzoek én praktijk.”

Met zijn onderzoeken sluit Van Ostaaijen aan bij actuele thema’s die leven in de samenleving, zoals het (wel of niet) creatief omspringen met wetten en regels, het omgaan met maatschappelijke onrust en het organiseren van tegenmacht binnen de overheid. “Ik vind het wel belangrijk dat ons werk iets toevoegt aan de kennis die er al is over deze thema’s. Partijen zoals de Wethoudersvereniging gebruiken onze expertise onder andere voor het opleiden van nieuwe wethouders. Dat maakt ons hopelijk relevant.”

Professionals van de toekomst

Ook de studenten van Avans profiteren van de kennis die het lectoraat in huis heeft; iets dat Van Ostaaijen eveneens essentieel vindt: “Het is belangrijk dat nieuwe professionals goed zijn voorbereid op de praktijk en op de krachten die op ze inwerken. De beste besluiten worden genomen als professionals de ruimte krijgen om hun eerlijke mening te geven. Met mijn lectoraat wil ik ze zowel vakinhoudelijk voeden als mentaal weerbaar maken, zodat ze echt iets kunnen toevoegen.”

Op donderdag 27 mei 2021 sprak Julien van Ostaaijen zijn lectorale rede ‘Robin Hood en de rechtstaat’ uit. Bekijk het videoverslag of lees de rede hier.